اختلالات قاعدگی: علل، علائم و راه‌های درمان

اختلالات قاعدگی یکی از مشکلات شایع در میان زنان است که تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها دارد. این اختلالات ناشی از عوامل هورمونی، استرس، یا تغییرات در سبک زندگی می‌باشند و علائم متنوعی را به همراه دارند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان اختلالات قاعدگی خواهیم پرداخت. دکتر بینا سجادی پور بهترین متخصص زنان خوب در تهرانسر راهنمای شما در این باب می باشد،

اختلالات قاعدگی چیست؟

اختلالات قاعدگی به مجموعه‌ای از مشکلات مرتبط با چرخه قاعدگی زنان اطلاق می‌شود که شامل پریودهای نامنظم، دردناک یا حتی عدم قاعدگی می‌باشد. این اختلالات به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس، مشکلات پزشکی یا عوامل ژنتیکی، ایجاد می‌گردند. شناسایی و درک این اختلالات برای حفظ سلامت جسمی و روانی زنان، بسیار حائز اهمیت است.

در باب جراحی مینی ابدومینوپلاستی و درمان بی اختیاری ادرار لینک فوق را بخوانید.

اختلال قاعدگی تأثیرات قابل‌توجهی بر زندگی روزمره زنان می‌گذارند و در برخی موارد باعث نگرانی‌های جدی‌تری مانند نازایی یا مشکلات هورمونی می‌شوند.

انواع اختلالات قاعدگی

اختلالات قاعدگی به مجموعه‌ای از شرایط اطلاق می‌شود که بر چرخه قاعدگی زنان، تأثیر می‌گذارد. این اختلالات  به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس یا مشکلات پزشکی، ایجاد می‌شوند و علائم متنوعی را به همراه دارند. در ادامه به بررسی پنج نوع شایع چرخه قاعدگی می‌پردازیم.

1. آمنوره (عدم قاعدگی)

آمنوره به عدم وجود قاعدگی در زنان در سن باروری، اطلاق می‌شود. این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله بارداری، استرس شدید یا اختلالات هورمونی، ایجاد می‌گردد. آمنوره، موقت یا دائمی می‌باشد و نیاز به بررسی‌های پزشکی دارد.

2. دیسمنوره (قاعدگی دردناک)

دیسمنوره به درد شدید و ناخوشایند در زمان قاعدگی اشاره دارد که بر فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. این درد به دلیل انقباضات شدید رحم ایجاد می‌شود و با علائمی مانند تهوع و سردرد، همراه است. درمان‌های مختلفی برای کاهش این درد از جمله داروهای مسکن و تغییرات در سبک زندگی، وجود دارد.

3. منوراژی (قاعدگی سنگین)

منوراژی به خونریزی شدید و طولانی‌مدت در دوران قاعدگی اطلاق می‌شود که به کم‌خونی و مشکلات دیگر، منجر می‌شود. این اختلال ناشی از اختلالات هورمونی، فیبروم‌ها یا پولیپ‌های رحمی است. تشخیص و درمان مناسب برای مدیریت این وضعیت، ضروری می‌باشد.

4. الیگومنوره (قاعدگی نامنظم)

الیگومنوره به قاعدگی‌های نامنظم و با فاصله‌های طولانی اشاره دارد که به دلیل اختلالات هورمونی یا مشکلات پزشکی، ایجاد می شود. این وضعیت بر باروری تأثیر می‌گذارد و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. درمان شامل تنظیم هورمون‌ها و تغییرات در سبک زندگی است.

به گزارش clevelandclinic

Oligomenorrhea is a type of abnormal menstruation that involves infrequent periods. You may regularly go for longer than 35 days between periods. Hormone imbalances are often to blame for oligomenorrhea, but your provider can make a definitive diagnosis.

الیگومنوره نوعی قاعدگی غیرطبیعی است که شامل دوره های نادر است. شما ممکن است به طور منظم بین قاعدگی ها بیش از 35 روز بروید. عدم تعادل هورمونی اغلب مقصر الیگومنوره است، اما پزشک شما می تواند تشخیص قطعی بدهد.

5. پیش قاعدگی (سندرم پیش قاعدگی)

سندرم پیش‌قاعدگی (PMS) به مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی اطلاق می‌شود که در هفته‌های قبل از قاعدگی، ظاهر می‌شود. این علائم شامل تغییرات خلق‌وخو، نفخ، و دردهای جسمی است و بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. مدیریت این وضعیت شامل تغییرات در رژیم غذایی و درمان‌های دارویی است.

اختلال در قاعدگی تا چند روز طبیعی است؟

اختلال در قاعدگی به‌ویژه در شرایطی مانند استرس، تغییرات وزن یا تغییرات هورمونی، در محدوده‌ای از چند روز تا یک هفته طبیعی می‌باشد. در بسیاری از زنان، چرخه قاعدگی به طور طبیعی بین 21 تا 35 روز متغیر است و برخی از نوسانات در مدت یا شدت قاعدگی، رخ می‌دهد. بااین‌حال، اگر اختلالات قاعدگی به طور مکرر یا شدیدتر از یک هفته ادامه یابند، مشاوره با پزشک برای ارزیابی و تشخیص مناسب، ضروری است.

دلیل اختلالات قاعدگی چیست؟

پریود نامنظم ناشی از عوامل متنوعی می‌باشند که بر سلامت هورمونی و عمومی زنان، تأثیر می‌گذارند. این دلایل شامل تغییرات طبیعی در بدن، مشکلات پزشکی، یا عوامل محیطی و روانی می‌باشند. شناسایی علت‌های این اختلالات برای انتخاب روش‌های درمانی مناسب و بهبود کیفیت زندگی، ضروری است.

1. اختلالات هورمونی

اختلالات هورمونی یکی از شایع‌ترین دلایل اختلالات قاعدگی هستند که ناشی از عدم تعادل در هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌باشند. این عدم تعادل به دلایل مختلفی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا اختلالات تیروئیدی، ایجاد می‌شوند. تنظیم هورمون‌ها از طریق داروها یا تغییرات سبک زندگی به بهبود وضعیت، کمک می‌کند.

2. استرس و فشار روانی

استرس و فشار روانی، تأثیر قابل‌توجهی بر چرخه قاعدگی دارد و باعث تغییر در زمان و شدت قاعدگی می‌شود. این وضعیت به دلیل فشارهای شغلی، مشکلات خانوادگی یا تغییرات بزرگ در زندگی، ایجاد می‌گردد. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرامش‌بخش و مشاوره به بهبود قاعدگی، کمک می‌کند.

3. تغییرات وزن

تغییرات ناگهانی در وزن، چه افزایش و چه کاهش، بر قاعدگی تأثیر می‌گذارند و منجر به اختلالات قاعدگی می‌شوند. چاقی به افزایش سطح استروژن منجر می‌گردد، درحالی‌که کاهش وزن شدید باعث آمنوره می‌شود. حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم برای سلامت قاعدگی، اهمیت دارد.

4. مشکلات پزشکی

برخی از مشکلات پزشکی مانند فیبروم‌ها، پولیپ‌ها یا عفونت‌های لگنی به اختلالات قاعدگی، منجر می‌شوند. این شرایط بر عملکرد طبیعی رحم و تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارند و نیاز به درمان پزشکی دارند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این مشکلات به بهبود قاعدگی، کمک می‌کند.

5. مصرف داروها

برخی از داروها، به‌ویژه داروهای هورمونی، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدالتهاب، بر چرخه قاعدگی، تأثیر می‌گذارند. تغییرات در زمان یا شدت قاعدگی و لکه بینی به‌عنوان عوارض جانبی این داروها، ظاهر می‌شود. در صورت بروز اختلالات قاعدگی پس از شروع دارو، مشاوره با پزشک برای تنظیم دوز یا تغییر دارو، ضروری است.

نقش استرس در اختلالات قاعدگی

استرس یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر اختلالات قاعدگی است که منجر به تغییرات قابل‌توجهی در چرخه قاعدگی زنان می‌شود. فشار روانی ناشی از عوامل مختلف مانند مشکلات شغلی، روابط شخصی یا تغییرات بزرگ در زندگی به عدم تعادل هورمونی، منجر می‌گردد و باعث بروز اختلالاتی مانند آمنوره یا دیسمنوره می‌شود.

علاوه بر تأثیرات هورمونی، استرس بر رفتارهای روزمره نیز تأثیر می‌گذارد و منجر به تغییرات در خواب، تغذیه و فعالیت بدنی می‌شود.

به گزارش helloclue

Stress can be acute or chronic, and can affect your physical and mental health. Chronic stress may be associated with changes in the menstrual cycle, including irregular cycles, heavier flow, and painful periods. More research is needed to understand how different types of stress may affect different people

استرس می تواند حاد یا مزمن باشد و بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر بگذارد. استرس مزمن ممکن است با تغییرات در چرخه قاعدگی، از جمله چرخه های نامنظم، جریان شدیدتر و دوره های دردناک همراه باشد. تحقیقات بیشتری برای درک اینکه چگونه انواع مختلف استرس ممکن است بر افراد مختلف تأثیر بگذارد، مورد نیاز است

تأثیر وزن بدن بر قاعدگی

وزن بدن تأثیر قابل‌توجهی بر دوره قاعدگی دارد و تغییرات ناگهانی در وزن، منجر به اختلالات قاعدگی می‌شوند. افزایش وزن، به‌ویژه چاقی باعث افزایش سطح استروژن می‌گردد که به نوبه خود به قاعدگی‌های نامنظم یا خونریزی شدید، منجر می‌شود. از سوی دیگر، کاهش وزن شدید یا نداشتن وزن کافی باعث آمنوره می‌گردد و عملکرد طبیعی تخمدان‌ها را مختل می‌کند، بنابراین حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم برای سلامت قاعدگی، اهمیت دارد.

علائم اختلالات قاعدگی

اختلالات قاعدگی با مجموعه‌ای از علائم مختلف همراه می باشند که بر کیفیت زندگی زنان تأثیر می‌گذارند. این علائم ناشی از تغییرات هورمونی، مشکلات پزشکی یا عوامل روانی و محیطی هستند. شناسایی و درک این علائم به زنان کمک می‌کند تا در صورت بروز مشکلات، به‌موقع به پزشک، مراجعه نمایند و درمان مناسب را دریافت کنند.

1. درد قاعدگی

دیسمنوره به درد شدید در ناحیه شکم در طول قاعدگی، اشاره دارد. این درد به‌صورت گرفتگی، درد تیر کشنده یا درد مداوم می‌باشد. در برخی موارد، دیسمنوره ناشی از مشکلاتی مانند اندومتریوز است.

2. خونریزی بین قاعدگی

خونریزی بین قاعدگی به خونریزی‌هایی اشاره دارد که در فاصله بین دو قاعدگی، رخ می‌دهد. این خونریزی ناشی از اختلالات هورمونی، عفونت یا مشکلات دیگر می‌باشد. در برخی موارد، خونریزی بین دوره قاعدگی نشانه‌ای از بیماری‌های جدی است.

3. تغییر در رنگ و قوام خون قاعدگی

تغییر در رنگ و قوام خون قاعدگی، مانند خون تیره یا قوام غلیظ، نشانه‌ای از اختلالات هورمونی یا مشکلات دیگر می‌باشد. این تغییرات در طول زمان رخ می‌دهند و نیاز به بررسی پزشکی دارند.

4. تغییرات در علائم پیش از قاعدگی

برخی زنان، تغییرات قابل‌توجهی در علائم پیش از قاعدگی خود مانند تغییر در خلق و خو، حساسیت پستان‌ها یا خستگی را تجربه می‌کنند. این تغییرات ناشی از اختلالات هورمونی یا استرس می‌باشند و  بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد و نیاز به مدیریت دارند.

5. افزایش یا کاهش وزن ناگهانی

تغییرات ناگهانی در وزن به اختلالات قاعدگی مرتبط است. افزایش وزن ناشی از مشکلات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است، درحالی‌که کاهش وزن ناگهانی ناشی از استرس یا مشکلات تغذیه‌ای می‌باشد. این تغییرات بر روی چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارند.

6. خستگی مفرط

خستگی مفرط ناشی از اختلال قاعدگی و کم‌خونی ناشی از خونریزی شدید می‌باشد. این خستگی در طول دوره قاعدگی یا در فواصل زمانی بین قاعدگی‌ها، احساس می‌شود. خستگی مفرط بر روی کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد.

تشخیص اختلالات قاعدگی

تشخیص اختلالات قاعدگی با ارزیابی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی، آغاز می‌شود. پزشک از بیمار می‌خواهد تا جزئیات مربوط به چرخه قاعدگی، علائم همراه و هرگونه تغییرات در سبک زندگی یا سلامت عمومی را ارائه نماید. در برخی موارد، آزمایش‌های اضافی مانند آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها یا سونوگرافی برای بررسی وضعیت رحم و تخمدان‌ها نیز لازم می‌باشد.

پس از جمع‌آوری اطلاعات و انجام آزمایش‌های لازم، پزشک علت اختلالات قاعدگی را تشخیص می‌دهد و درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند. این درمان‌ها شامل تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی، داروهای هورمونی یا درمان‌های پزشکی برای مشکلات زمینه‌ای مانند فیبروم‌ها یا اختلالات تیروئیدی می‌باشند.

روش‌های درمان اختلالات قاعدگی

درمان اختلالات قاعدگی به علت و شدت مشکل بستگی دارد و شامل روش‌های دارویی، تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های پزشکی می‌باشد. هدف از درمان، بهبود کیفیت زندگی، تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم مرتبط با اختلالات قاعدگی است. در ادامه، به پنج نوع اختلال قاعدگی و روش‌های درمانی مربوط به هر یک پرداخته شده است.

1. تنظیم هورمون ها

برای درمان پریود نامنظم، پزشکان به تنظیم هورمون‌ها از طریق داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری می‌پردازند. همچنین، تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش استرس، حفظ وزن سالم و تغذیه مناسب به بهبود وضعیت، کمک می‌کند. در برخی موارد، درمان‌های پزشکی برای مشکلات زمینه‌ای مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز ضروری است.

2. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

درمان خونریزی شدید شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش خونریزی و درد است. همچنین، پزشکان از روش‌های هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری یا دستگاه داخل رحمی (IUD) برای کنترل خونریزی، استفاده می‌کنند. در موارد شدید، نیاز به جراحی برای حذف فیبروم‌ها یا پولیپ‌ها می‌باشد.

3. داروهای مسکن

برای مدیریت دیسمنوره، داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد، کمک می‌کنند. همچنین، درمان‌های غیردارویی مانند استفاده از گرما، تمرینات ورزشی و تکنیک‌های آرامش‌بخش، مؤثر می‌باشند. در موارد شدید، پزشک داروهای هورمونی یا روش‌های جراحی را پیشنهاد می‌کند.

4. تغییرات در سبک زندگی

برای مدیریت علائم سیکل قاعدگی، تغییرات در رژیم غذایی، ورزش منظم و تکنیک‌های مدیریت استرس، مؤثر می‌باشند. در برخی موارد، پزشک داروهای ضدافسردگی یا هورمونی را برای کنترل علائم، تجویز می‌کند. همچنین، مکمل‌های غذایی مانند کلسیم و ویتامین B6 نیز به کاهش علائم، کمک می‌نماید.

نقش تغذیه در سلامت قاعدگی

تغذیه مناسب نقش کلیدی در حفظ سلامت قاعدگی و تنظیم چرخه قاعدگی دارد. مصرف مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها به تعادل هورمونی، کمک می‌کند و علائم مرتبط با اختلالات قاعدگی را کاهش می‌دهد.

 1. سبزیجات سبز تیره (مانند کلم و اسفناج)

سبزیجات سبز تیره غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه آهن و کلسیم هستند که برای سلامت قاعدگی ضروری‌اند. آهن موجود در این سبزیجات به جبران کمبود آهن ناشی از خونریزی شدید قاعدگی، کمک می‌کند و کلسیم به تنظیم انقباضات عضلانی و کاهش دردهای قاعدگی، منجر می‌شود.

همچنین، این سبزیجات حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی، کمک می‌کنند.

2. ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین)

ماهی‌های چرب منبع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که خواص ضد التهابی دارند و به کاهش درمان اختلال قاعدگی، کمک می کنند. این اسیدهای چرب همچنین به تعادل هورمونی و بهبود خلق و خو منجر می شوند که  در مدیریت علائم پیش قاعدگی مؤثر هستند. علاوه بر این، ماهی‌های چرب حاوی ویتامین D و پروتئین نیز هستند که به سلامت عمومی بدن، کمک می‌کنند.

3. حبوبات (مانند عدس و نخود)

حبوبات منبع خوبی از پروتئین، فیبر و آهن هستند که به تنظیم سطح قند خون و تعادل هورمونی، کمک می‌کنند. مصرف حبوبات به بهبود عملکرد تخمدان‌ها و کاهش علائم سیکل قاعدگی نامنظم، منجر می‌شود. همچنین، فیبر موجود در حبوبات به بهبود گوارش و کاهش نفخ مرتبط با قاعدگی، یاری می‌رساند.

4. میوه‌ها (مانند موز و توت‌ها)

میوه‌ها به دلیل غنی‌بودن از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها، نقش مهمی در سلامت قاعدگی دارند. موز به‌خصوص حاوی پتاسیم است که به کاهش احتباس آب و کاهش نفخ، کمک می‌کند. توت‌ها نیز غنی از فیبر و ویتامین C هستند که به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب، یاری می‌رسانند.

5. غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای و جو دوسر)

غلات کامل منبع خوبی از فیبر، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی هستند که به تنظیم سطح قند خون و بهبود انرژی، کمک می‌کنند. مصرف غلات کامل به کاهش علائم پیش‌قاعدگی و بهبود خلق‌وخو، منجر می‌شود. همچنین، این غلات به دلیل داشتن فیبر بالا، به بهبود گوارش و جلوگیری از نفخ، یاری می‌رسانند.

پیشگیری از اختلالات قاعدگی

پیشگیری از قاعدگی نامنظم نیازمند توجه به عوامل مؤثر در سلامت عمومی زنان است. رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه آهن و کلسیم، به حفظ تعادل هورمونی و جلوگیری از مشکلات قاعدگی، کمک می‌کند. همچنین، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی به کاهش استرس و بهبود سلامت روانی و جسمی زنان، منجر می‌شود.

مدیریت استرس و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن نیز از اهمیت بالایی برخوردارند، چون استرس تأثیر منفی بر چرخه قاعدگی دارد. مشاوره منظم با پزشک و انجام معاینات دوره‌ای نیز به شناسایی زودهنگام مشکلات و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، کمک می‌کند.

سخن پایانی

اختلالات قاعدگی یکی از چالش‌های رایج در سلامت زنان هستند که تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی و سلامت عمومی آن‌ها دارد. بااین‌حال، با آگاهی از عوامل مؤثر و اتخاذ شیوه‌های زندگی سالم، می‌توان به طور مؤثری از بروز این اختلالات پیشگیری کرد و علائم آن‌ها را مدیریت نمود. تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس و مشاوره منظم با پزشک از جمله اقداماتی هستند که به بهبود سلامت چرخه قاعدگی، کمک می‌کنند.

سؤالات متداول در باب اختلالات قائدگی

در این بخش مفتخر به پاسچویی سوالات متداول در باب اختلالات قائدگی می باشیم:

اختلال قاعدگی چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال قاعدگی به هر نوع تغییر غیرطبیعی در چرخه قاعدگی اشاره دارد که شامل قاعدگی نامنظم، خونریزی شدید، درد شدید، عدم قاعدگی (آمنوره) و علائم پیش‌قاعدگی (PMS) می‌باشد. علائم شامل تغییرات خلق‌وخو، درد در ناحیه شکم، خستگی  و تغییر در الگوهای خواب است. شناسایی این علائم و مشاوره با پزشک برای تشخیص و درمان مناسب، اهمیت دارد.

چه عواملی می‌توانند باعث اختلالات قاعدگی شوند؟

عوامل متعددی از جمله تغییرات هورمونی، استرس، رژیم غذایی نامناسب، بیماری‌های مزمن، و اختلالات روانی منجر به اختلالات قاعدگی می‌شوند. همچنین، عوامل ژنتیکی و سبک زندگی، از جمله ورزش بیش از حد یا کمبود وزن، تأثیرگذار هستند.

چگونه می‌توان از اختلالات قاعدگی پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از اختلالات قاعدگی، رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، انجام فعالیت بدنی منظم و مدیریت استرس از اهمیت بالایی، برخوردار است. همچنین، خواب کافی و مشاوره منظم با پزشک برای بررسی وضعیت سلامت عمومی و هورمونی به شناسایی زودهنگام مشکلات و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، کمک می‌کند.

 

اطلاعات تماس دکتر سجادی پور